موتور قلب تپنده هر اتومبیل است و بدون آن مفهوم خودرو وجود خارجی ندارد. این موتورها هستند که قدرت کافی برای حرکت کردن اتومبیل را تولید می‌کنند و علاوه بر آن وظایف جانبی همچون شارژ باتری را نیز بر عهده دارند. هر پیشرانه از هزاران قطعه کوچک و بزرگ تشکیل شده است که هرکدام برای وظیفه‌ای مناسب هستند. در این مقاله از آپشن کار ، نگاهی به اصلی‌ترین قطعات موتور خودرو و وظایف آن‌ها خواهیم داشت تا با سیستم پمپاژ نیرو در خودروها بیشتر آشنا شویم. با ما همراه باشید.
چرا باید قطعات موتور خودرو را بشناسیم؟
خودرو همانند بسیاری از محصولات دیگری که امروز می‌شناسیم، یک کالای تجاری است؛ بنابراین خودرو نیز همانند تلفن همراه، تلویزیون یا یخچال یک محصول صنعتی محسوب می‌شود. محصولات صنعتی همراه دفترچه راهنما عرضه می‌شوند تا کاربران از نحوه فعالیت آن‌ها آگاهی داشته باشند.
به همین دلیل لازم است تا مصرف کننده اتومبیل درک درست از قطعات موتور خودرو و نحوه کارکرد آن‌ها داشته باشد. شناخت دقیق قطعات موتور به مالک یا راننده کمک می‌کند تا بهتر از اتومبیلش مراقبت کند. علاوه بر آن موعد تعویض قطعات مصرفی را نیز با اطلاع از جزئیات موتور خواهد دانست. طبق یک ضرب‌المثل قدیمی، خودرو شما همانند فرزندتان است و باید به‌خوبی از آن مراقبت کنید تا مشکلات از شما دور باشند.
در حال حاضر اکثر خودروهای سبک موجود در بازار ایران به پیشرانه‌های درون‌سوز بنزینی مجهز هستند و تعداد کمی نیز موتورهای دیزلی یا هیبریدی دارند. به همین دلیل در مقاله اصلی‌ترین قطعات موتور خودرو، به بررسی اجزای پیشرانه درون‌سوز بنزینی خواهیم پرداخت.
قطعات اصلی موتور خودرو
بلوک سیلندر
هر موتور درون‌سوز بنزینی از دو قسمت اصلی و عمده تشکیل شده است که شامل بلوک سیلندر و سرسیلندر می‌شوند. بلوک سیلندر قسمت اصلی یک موتور درون‌سوز است که سیلندرها با آرایش خطی، تخت یا خورجینی داخل آن قرار می‌گیرند. بخش اصلی ساز و کار پیشرانه درون‌سوز درون بلوک سیلندر رخ می‌دهد که شامل چهار مرحله ورود مخلوط هوا و سوخت، فشرده سازی، انفجار و تخلیه دود می‌شود.
بدیهی است که وظایف بسیاری بر عهده بلوک سیلندر قرار دارد، از این‌رو باید به مقاوم‌ترین شکل ممکن ساخته شود تا سال‌ها به خدمت‌رسانی خود ادامه دهد. به همین دلیل خودروسازان بلوک سیلندر را از جنس آلومینیوم یا چدن می‌سازند تا در برابر فشارهای مختلف مقاومت کند. هرچقدر دقت سازنده در ریخته‌گری بلوک سیلندر بیشتر باشد و از مواد باکیفیت‌تری استفاده شود، دوام نهایی بلوک سیلندر بیشتر خواهد بود. در صورتی که مشکلی برای بلوک سیلندر خودرو پیش آید، می‌توان گفت که عمر آن اتومبیل به پایان رسیده است.
سر سیلندر و واشر سرسیلندر
قسمت فوقانی یک موتور درون‌سوز سرسیلندر نام دارد. این قطعه روی بلوک قرار می‌گیرد و کنترل پیستون‌ها به وسیله آن قابل مشاهده است. سر سیلندر و بلوک سیلندر با قطعه‌ای به نام واشر سرسیلندر به یکدیگر متصل شده‌اند. واشر سر سیلندر قطعه‌ای پلاستیکی است که مانع مخلوط شدن آب و روغن می‌شود تا موتور در بهترین وضعیت ممکن فعالیت کند.
تعویض به‌موقع واشر سیلندر نقش پررنگی در حفظ حیات موتور خودرو دارد و از وارد آمدن آسیب‌های بیشتر جلوگیری می‌کند. در صورتی که واشر سر سیلندر موتور بسوزد، بایستی سر سیلندر را با تراشکاری از قطعات سوخته تمیز کنید که هزینه قابل‌توجهی را برای شما به همراه خواهد داشت.
میل لنگ
پیستون‌ها در موتورهای درون‌سوز به صورت خطی حرکت می‌کنند و برای تبدیل قدرت ایجاد شده آن‌ها به حالت دورانی، قطعه‌ای به نام میل لنگ اختراع شده است. میل لنگ در قسمت بالایی پیستون‌ها قرار دارد و با سرعت بسیاری حرکت خطی را به حرکت دورانی تبدیل می‌کند.
به دلیل حرکت بسیار سریع میل لنگ، این قطعه از جنس مواد بادوام همچون فولاد ساخته می‌شود. برای کاهش ارتعاشات میل لنگ نیز از قطعه‌ای به نام فلایویل استفاده می‌شود. در قسمت دیگر میل لنگ نیز میل بادامک قرار دارد که انرژی لازم برای دینام، پمپ روغن، سیستم هیدرولیک فرمان، کمپرسور کولر و واتر پمپ (پمپ آب) را تأمین می‌کند.
میل لنگ برای فعالیت بدون مشکل به یاتاقان‌های آغشته به روغن نیاز دارد. در صورتی که کانال‌های انتقال روغن در موتور خودرو دچار گرفتگی شوند، روغن کافی به یاتاقان‌ها نمی‌رسد و ساییدگی بین آن‌ها و میل لنگ ایجاد می‌شود. به همین دلیل لازم است تا به صداهای خارج شده از پیشرانه توجه کنید و بدانید کدام یک از قطعات موتور خودرو در وضعیت خطر قرار گرفته‌اند.
تسمه تایم
در قسمت‌های پیش اشاره کردیم که موتورهای درون‌سوز در یک چرخه چهار زمانه فعالیت می‌کنند. تنظیم دقیق زمان هرکدام از فرآیندهای چهارگانه موتور برعهده تسمه تایم قرار دارد. همان‌طور که از نام این قطعه مشخص است، زمان‌بندی حرکت موتور به وسیله این تسمه صورت می‌پذیرد.
اکثر خودروهای داخلی برای زمان‌بندی موتور از تسمه‌های پلاستیکی استفاده می‌کنند، به همین خاطر این قطعه به نام تسمه تایم مشهور شده است. تسمه تایم عمر محدودی دارد که در دفترچه هر خودرو ذکر شده است و بایستی پیش از اتمام عمر مفید، نسبت به تعویض آن اقدام کرد. در برخی خودروهای مدرن‌تر به‌جای تسمه پلاستیکی از زنجیر فلزی استفاده می‌شود که این قطعه را زنجیر تایم می‌نامند. زنجیر فلزی دوام بالاتری نسبت به تسمه دارد اما ممکن است بازهم به تعویض نیاز داشته باشد.
شمع
دومین فرآیند در چرخه چهارزمانه موتور درون‌سوز، انفجار است. در این هنگام مخلوط سوخت و هوا تا حداکثر میزان ممکن فشرده شده است و تنها یک جرقه کوچک موجب انفجار این مخلوط و تولید نیرو خواهد شد. این جرقه توسط شمع تولید می‌شود که روی سرسیلندر قرار گرفته است.
شمع یکی از اصلی‌ترین قطعات موتور خودرو است که نقش پررنگی در احتراق کامل پیشرانه دارد. شمع خودرو انواع مختلفی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به شمع ایریدیومی، شمع پلاتینیومی و شمع چند الکترودی اشاره کرد.
واترپمپ
همان‌گونه که از نام این قطعه مشخص است، با یک پمپ آب روبرو هستیم. موتورهای درون‌سوز معمولا از نوع آب خنک هستند و برای خنک‌سازی به گردش آب نیاز دارند. این وظیفه در موتورها برعهده واترپمپ قرار دارد. این قطعه آب را درون محفظه موتور به چرخش در می‌آورد تا دمای موتور در حد مطلوبی حفظ شود. آب گرم به رادیاتور انتقال می‌یابد و در ازای آن آب سرد وارد محفظه موتور می‌شود.
جمع بندی
در این مقاله از آپشن کار، نگاهی به اصلی‌ترین قطعات موتور خودرو داشتیم و چند قطعه مهم را بررسی کردیم. بدیهی است که پرداختن به تمامی قطعات یک موتور درون‌سوز در قالب یک مقاله امکان ندارد و برای این کار به یک دفترچه راهنمای فنی کامل نیاز داریم. قطعاتی همچون کارتر (کارتل)، شاتون و پیستون برخی دیگر از قطعات مهم موتور اتومبیل هستند.
فروشگاه آپشن کار افتخار دارد تا مجموعه‌ای از کالاهای مورد نیاز مالکان خودروها را در اختیار آن‌ها قرار دهد. بخشی از این کالاها شامل اصلی‌ترین قطعات موتور خودرو می‌شوند که خرید آن‌ها در کوتاه‌ترین زمان از طریق فروشگاه آپشن کار امکان‌پذیر است.