چند سالی است که با تصمیم وزارت کشور، داشتن معاینه فنی برای اکثر خودروهای موجود در سطح کشور اجباری شده است و کارت معاینه فنی معتبر یکی از مدارک لازم همراه خودرو به شمار می‌رود. بنابر اعلام پلیس راهنمایی و رانندگی، تمامی وسایل نقلیه که سن آن‌ها از چهار سال گذشته باشد، ملزم به دریافت معاینه فنی هستند. اعتبار معاینه فنی خودروهای سبک حدود یکسال است و بایستی هر سال نسبت به تمدید معاینه فنی خودروها اقدام کرد.
معاینه فنی خودرو چیست؟
معاینه فنی خودرو مجموعه‌ای از آزمایشات است که در طی آن میزان سلامت خودرو مورد بررسی قرار می‌گیرد. انجام معاینه فنی برای نخستین بار در کشورهای اروپایی نظیر انگلستان رواج یافت و دولت انگستان در صورتی به خودروها اجازه می‌دهد وارد بازار این کشور شوند که در آزمون‌های معاینه فنی نمره قبولی دریافت کنند. از اواسط دهه هشتاد خورشیدی نیز دولت ایران تصمیم گرفت تا فرآیند معاینه فنی را در کشور اجرا کند و به همین منظور مراکزی برای معاینه فنی خودروهای سبک و سنگین تاسیس شد.
دریافت معاینه فنی برای یک خودرو، نشان دهنده سلامت فنی این اتومبیل است و علاوه برآن ثابت می‌کند که میزان آلایندگی تولید شده توسط خودرو مطابق با الزامات سازمان‌های محیط زیست است. همراه داشتن برگ معاینه فنی همراه سایر مدارک خودرو الزامی است و هنگام نقل و انتقال مالکیت خودرو نیز باید برگه معاینه فنی به مراکز تعویض پلاک ارائه شود.
مراحل دریافت معاینه فنی
فرآیند اخذ معاینه فنی با مراجعه مالک خودرو به مراکز معاینه فنی آغاز می‌شود که در تمامی کشورمان قابل دسترسی هستند. در نخستین مرحله بایستی اطلاعات خودرو شما توسط اپراتور مرکز معاینه فنی چک شود. مالک خودرو بایستی کارت وسیله نقلیه را به مسئول پذیرش مرکز معاینه فنی تحویل دهد و با پارک کردن خودرو مقابل دوربین‌ها، اجازه دهد تا اپراتور از خودرو به همراه پلاک عکس بگیرد. در این مرحله تمامی اطلاعات خودرو در سامانه معاینه فنی کشور ثبت می‌شود و البته بایستی هزینه انجام معاینه فنی را نیز پرداخت نمایید.
در مرحله دوم، کارشناسان مرکز معاینه فنی خودرو شما را از نظر ظاهری مورد بررسی قرار داده و سلامت چراغ‌های آن را چک می‌کنند. یکی از مهم‌ترین نکات در این مرحله دودی نبودن شیشه‌های خودرو است. اتومبیل‌هایی که شیشه آن‌ها از حد مشخصی تیره‌تر باشد، در مرحله بازرسی ظاهری مردود می‌شوند.
به طور کلی خودرو بایستی فاقد تجهیزات ظاهری غیراستاندارد باشد تا از مرحله بررسی ظاهری عبور کند و به همین دلیل خودروهایی که ارتفاع آن‌ها از حد مشخصی کمتر باشد یا دارای رینگ‌های غیرمتعارف باشند، در این مرحله رد خواهند شد. علاوه برآن خودروهایی که بدنه زنگ زده و لاستیک‌های پوسیده دارند نیز در این مرحله مردود اعلام می‌شوند.
بررسی زاویه پرتاب نور چراغ‌ها نیز در مرحله بعدی صورت می‌گیرد. در صورتی که چراغ‌های جلوی خودرو از نظر میزان و شدت پرتاب نور مناسب ارزیابی نشوند، خودرو در این مرحله رد خواهد شد چرا که پرتاب نور شدید و آزاردهنده می‌تواند عبور و مرور سایر خودروها را با مخاطره همراه کند.
در مرحله سوم میزان لاستیک سابی و انحراف خودرو مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این مرحله چرخ‌های خودرو روی غلتک‌هایی قرار می‌گیرند و با چرخش آن‌ها، مشخص می‌شود که میزان انحراف خودرو به ازای هر کیلومتر چقدر خواهد بود.
پس از بررسی این مشخصه، از راننده خواسته می‌شود تا پدال ترمز را تا انتها فشار دهد تا از عملکرد ترمزهای خودرو اطمینان حاصل شود. پس از بررسی عملکرد پدال ترمز، از راننده خواسته می‌شود تا ترمز دستی را نیز بالا بکشد تا این سیستم نیز مورد بررسی قرار گیرد.
در مرحله بعدی کمک فنرهای خودرو مورد بررسی قرار می‌گیرند. در این قسمت چرخ‌ها خودرو بر روی قسمت‌های مشخصی قرار گرفته و سپس ارتعاش و لرزش شروع می‌شود. در صورتی که کمک فنرهای خودرو عملکرد مناسبی نداشته باشند، امکان واژگون شدن خودرو در پیچ‌ها وجود دارد.
پس از بررسی وضعیت کمک فنرها، فشار بر سیستم جلوبندی آغاز می‌شود که به این مرحله آزمون اهرم بندی می‌گویند. وظیفه این آزمون بررسی سلامت جلوبندی خودرو است و در صورتی که ضعفی در این قسمت مشاهده شود، خودرو در معاینه فنی مردود خواهد شد.
در نهایت نوبت به سنجش میزان آلایندگی خودرو می‌رسد و بایستی سنسور تشخیص آلایندگی را درون اگزوز خودرو قرار دهید تا میزان گازهای آلاینده خروجی از اگزوز مشخص شود. گازهای خروجی اگزوز همانند کربن دی اکسید، کربن مونو اکسید و HC نباید از حد مشخصی بالاتر باشند و استاندارد آلایندگی خودروها توسط سازمان محیط زیست اعلام می‌شود. در این مرحله تفاوتی بین معاینه فنی معمولی و معاینه فنی برتر وجود دارد. در معاینه فنی معمولی سنجش میزان آلایندگی در دورهای پایین صورت می‌گیرد اما در معاینه فنی برتر میزان آلایندگی خودرو در دورهای پایین و دورهای بالا مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
اگر تمامی مراحل با موفقیت انجام شود، شما به قسمت خروجی هدایت خواهید شد تا برگه معاینه فنی جدیدی برای اتومبیل شما صادر شود. لازم به ذکر است که این مراحل به صورت نوبتی انجام نمی‌شوند و ممکن است ترتیب آن‌ها در مراکز معاینه فنی مختلف، تفاوت داشته باشد. در صورتی که اتومبیل شما از تمامی آزمون‌های یاد شده سربلند بیرون آمده باشد، کارت معاینه فنی با اعتبار یکساله برای شما صادر خواهد شد. در غیر این صورت باید برای رفع برخی نقایص به تعمیرگاه‌ها مراجعه کنید و البته مقداری هزینه اضافه نیز به مرکز معاینه فنی بپردازید. با مراجعه به سایت سیمفا یا سامانه یکپارچه معاینه فنی ایران، می‌توانید به آدرس و ساعات کاری تمامی مراکز معاینه فنی کشور دسترسی پیدا کنید و در صورت امکان، به صورت آنلاین نوبت بگیرید.