هنگام خرید یک خودرو، مشتریان بیش از همه چیز به کیفیت و لذت سواری اهمیت می‌دهند. با این حال تلاش رسانه‌های مختلف برای آگاه‌سازی مشتریان و افزایش سطح مطالبه‌گری آن‌ها از خودروسازان داخلی موثر بوده است و اکنون نصب دو کیسه هوا در تمامی خودروهای داخلی اجباری شده است. با این حال چرا کیسه هوا یا ایربگ این قدر مهم است؟ در این مقاله با آپشن کار همراه باشید که بررسی ایربگ یا کیسه هوا و نکات مرتبط با آن خواهیم پرداخت تا پاسخی برای این پرسش بیابیم.
کیسه هوا چیست؟
کیسه هوا یکی از تجهیزات ایمنی خودروها محسوب می‌شود که برای محافظت از سرنشینان در برابر ضربات شدید طراحی شده است. کیسه‌های هوا در حقیقت کیسه‌هایی از جنس پارچه نایلونی هستند که در صورت برخورد شدید باز شده و مانع برخورد بدن و صورت سرنشینان به قسمت‌های خودرو می‌شوند. کیسه‌های هوا یک محافظ تکمیلی هستند و برای ایمن نگه داشتن بیشتر سرنشینان توسعه یافته‌اند. ترکیب کیسه‌های هوا و کمربندهای ایمنی در طول سالیان اخیر سبب شده است تا میزان جراحات و فوت ناشی از تصادفات جاده‌ای در سراسر جهان کاهش قابل توجهی داشته باشد.
نگاهی کلی به کیسه هوا در ایران و جهان
این روزها اکثر خودروهای تولید داخل به دو کیسه هوا برای راننده و سرنشین صندلی جلو مجهز هستند. کیسه هوای راننده درون فرمان اتومبیل قرار دارد در حالی‌که کیسه هوای سرنشین در قسمت بالایی سمت چپ داشبورد نصب می‌شود. برخی خودروها به انواع دیگری از کیسه‌های هوا مجهز هستند که در ستون خودرو، قسمت پایینی داشبورد، صندلی‌ها یا حتی درون کمربند ایمنی قرار گرفته‌اند. جالب است بدانید که حتی برخی موتورسیکلت‌های مدرن نیز به کیسه هوای جلو مجهز شده‌اند.
کیسه‌های هوای زانو در قسمت زیرین داشبورد قرار گرفته‌اند و برای محافظت از پایین تنه راننده و سرنشین جلو در تصادفات کاربرد دارند. کیسه‌های هوای جانبی برای محافظت از سرنشینان در برابر برخورد از طرفین طراحی شده‌اند و محل نصب آن‌ها، درهای خودرو است. کیسه‌های هوای پرده‌ای در سقف خودرو قرار دارند و علت نام‌گذاری آن‌ها به نحوه باز شدن این ایربگ‌ها اشاره دارد، چرا که در صورت برخورد همانند پرده باز شده و از سقف خودرو به سمت پایین باز می‌شوند و برای محافظت بیشتر از سر و گردن سرنشینان طراحی شده‌اند.
استفاده از کیسه‌های هوا در ایالات متحده آمریکا از سال 1999 میلادی اجباری شد و کشورهای اروپایی نیز چنین قوانینی را همگام با سایر نقاط جهان تصویب کردند. استفاده از کیسه هوا راننده برای خودروهای داخلی نیز از سال 1390 به صورت اجبار درآمد و پس از مدتی نصب کیسه هوای سرنشین جلو نیز اجباری شد. استفاده از کیسه هوا جانبی در جهان اجباری نیست اما بسیاری از خودروسازان آن‌ها را به عنوان تجهیزات استاندارد محصولات خود در نظر گرفته‌اند.
بنابر آمار ارائه شده از سوی موسسه ایمنی آمریکایی IIHS، استفاده از کیسه‌های هوا سبب شده است تا میزان فوت افراد بزرگسال در قسمت راننده تا 29 درصد و در قسمت سرنشین جانبی تا 32 درصد کاهش یابد. کیسه‌های هوای جانبی نیز با وجود اجباری نبودن، تاثیر به سزایی در حفظ ایمنی سرنشینان دارند. استفاده از کیسه‌های هوای جانبی سبب شده است تا میزان فوت راننده تا 37 درصد و میزان فوت سرنشین جلو تا 52 درصد کاهش یابد. ایربگ‌های پرده‌ای نیز نوع دیگری از کیسه‌های هوا هستند که برای محافظت از سرنشینان عقب در برابر خرده شیشه‌ها و اجسام وارد شده از طریق شیشه عقب طراحی شده‌اند. در نهایت کمربندهای ایمنی مجهز به کیسه‌های هوا برای کاهش صدمات وارد شده به قفسه سینه سرنشینان طراحی شده‌اند که بیشتر برای سرنشینان ردیف عقب مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ایربگ یا کیسه هوا چگونه کار می‌کند؟
باز شدن یا نشدن کیسه‌های هوا توسط یک سنسور مشخص می‌شود. این سنسور (یا سنسورها) شدت تصادف را تشخیص می‌دهند و براساس نوع برخورد و میزان شدت ضربه وارد شده به خودرو، مشخص می‌کنند که کیسه هوا باز شود یا خیر.
هنگامی که سنسور کیسه هوا تشخیص دهد یک یا چند کیسه هوا بایستی باز شوند، یک واحد بادکننده در آن کیسه هوا (یا کیسه‌های هوا) فعال می‌شوند که با ترتیب دادن یک انفجار، سبب می‌شوند تا محیط کیسه نایلونی به سرعت از گازهای بی‌اثر پر شود. درون هر کیسه هوا مخلوطی از مواد شیمیایی قرار دارد که با فعال شدن سنسور مربوطه منفجر می‌شوند و گازهای حاصل از انفجار به سرعت درون کیسه را پر می‌کنند.
فرآیند انفجار و باد شدن کیسه‌های هوای حدود 100 میلی‌ثانیه طول می‌کشد و تقریبا معادل یک چشم برهم زدن انسان است. سرعت باز شدن کیسه‌های هوا با توجه به محل قرار گیری و سازنده آن‌ها متفاوت است اما پژوهشگران تخمین می‌زنند که باز شدن کیسه هوا با سرعتی بین 160 الی 350 کیلومتربرساعت اتفاق می‌افتد. روند باز شدن کیسه‌های هوا به قدری سریع است که اکثر سرنشینان حتی متوجه آن نیز نمی‌شوند. با این حال باید توجه داشت که نبستن کمربند ایمنی هنگام باز شدن کیسه هوا ریسک مرگ و آسیب جدی را افزایش می‌دهد. کیسه‌های هوا به گونه‌ای طراحی شده‌اند که محافظت بیشتری در کنار کمربند ایمنی ایجاد کنند و بستن کمربند ایمنی از ملزومات بهره‌مندی از ایمنی ایجاد شده توسط کیسه هوا است.
اما چه اتفاقی پس از باز شدن کیسه هوا رخ می‌دهد؟ در مورد سرنشینان جلو باید گفت که پس از حرکت بدن سرنشین به سمت جلو و برخورد با کیسه هوا، کیسه از طریق سوراخ‌های تعبیه شده در سطح آن به تدریج تخلیه می‌شود تا حرکت رو به جلوی سرنشین را خنثی کند. این روند تا تخلیه کامل کیسه هوا و برقراری آرامش در کابین خودرو ادامه خواهد داشت. کیسه‌های هوای پرده‌ای و جانبی در مقایسه با کیسه هوا جلو آرام‌تر باز می‌شوند زیرا نوع برخوردهایی که این کیسه‌ها برای آن در نظر گرفته شده‌اند، با برخورد از جلو متفاوت است. ایجاد دود و گرد و غبار در فرآیند باز شدن کیسه‌های هوا طبیعی است، زیرا همان‌طور که اشاره کردیم این کیسه‌ها بر اثر انفجار مواد شیمیایی باز می‌شوند.
نکات جانبی در خصوص کیسه هوا
برای استفاده از کیسه هوا، لازم است تا توجه داشته باشید که مکان قرار گیری ایربگ‌ها محدود نشود. باز شدن ایربگ‌های جلو موجب شکستن داشبورد و فرمان می‌شود و حتی ممکن است به سیستم چندرسانه‌ای خودرو نیز آسیب وارد شود. از این رو قرار دادن اشیا مختلف روی داشبورد یا استفاده از روکش‌های داشبورد ضخیم می‌تواند عملکرد کیسه‌های هوا را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین برخی خودروها به کیسه‌های هوا نصب شده در صندلی مجهز هستند. به همین دلیل بایستی روکش صندلی سازگار با کیسه هوا را برای اتومبیل خود خریداری کنید، در غیر این‌صورت عملکرد کیسه هوای نصب شده روی صندلی بی‌اثر خواهد شد.
سیستم‌های کیسه هوا دارای یک لامپ هشدار دهنده هستند که روشن شدن آن‌ها نشان‌دهنده عملکرد ناصحیح ایربگ است. اگر پس از روشن شدن خودرو متوجه شدید که چراغ ایربگ راننده یا سرنشین جانبی روشن مانده است، بایستی برای برطرف کردن مشکل در کوتاه‌ترین زمان ممکن اقدام کنید. یک ایربگ مشکل‌دار می‌تواند در هر لحظه‌ای باز شود و سرنشینان خودرو یا دیگران را به مخاطره بیندازد، از این رو برطرف کردن ایراد ایربگ در کوتاه‌ترین زمان ممکن الزامی خواهد بود.
ممکن است کیسه‌های هوا به طور ناخواسته هنگام تعمیرات خودرو باز شوند، بنابراین بهتر است تا قبل از انجام تعمیرات مربوط به فرمان یا بدنه خودرو اقدامات احتیاطی لازم را لحاظ کنید. کیسه‌های هوا توسط فیوز یا فیوزهای مخصوصی کنترل می‌شوند که با غیر فعال کردن فیوز هنگام تعمیرات، از باز شدن ناخواسته آن‌ها جلوگیری به عمل خواهد آمد. برای این منظور بهتر است تا قبل از آغاز تعمیرات از تعمیرکار خبره درخواست کنید تا ایربگ آن ناحیه را غیرفعال کند.
همان‌طور که در متن اشاره کردیم، کیسه‌های هوا از جنس پارچه نایلونی کرک‌دار ساخته می‌شوند و انفجار مواد شیمیایی موجب فعال‌سازی آن‌ها می‌شود. از این رو جراحات سطحی و ساییدگی‌های پوستی هنگام برخورد با کیسه‌های هوا موضوعی شایع است.
کیسه‌های هوا به گونه‌ای ساخته شده‌اند که با کمربند ایمنی کار کنند و نبستن کمربند ایمنی موجب افزایش صدمات سرنشین هنگام فعال شدن کیسه‌های هوا می‌شود. همچنین کیسه‌های هوا عمر محدودی دارند. برخی سازندگان به گونه‌ای کیسه‌های هوا را تولید می‌کنند که پس از منقضی شدن تاریخ آن‌ها، چراغ هشدار ایربگ خودرو روشن شود. در این مواقع مالک خودرو بایستی نسبت به خرید کیسه هوا و تعویض آن اقدام کند.
جمع‌بندی، یک آپشن ایمن و گران!
همان‌طور که اشاره شد، از ابتدای دهه 1390 خورشیدی استفاده از کیسه هوا در خودروهای داخلی اجباری شده است و این روزها تمامی محصولات داخلی به حداقل دو کیسه هوا برای راننده و سرنشین مجهز هستند. اجباری شدن استفاده از کیسه‌های هوا سبب شده است تا ایمنی خودروهای داخلی افزایش یابد و با وجود کاهش کیفیت ساخت طی سالیان گذشته، میزان تلفات جاده‌ای به واسطه افزایش ایمنی خودروها در مقایسه با دهه‌های گذشته کاهش یابد. تردیدی وجود ندارد که اگر امروزه خودروهای داخلی به کیسه هوا مجهز نبودند، بر اثر کاهش کیفیت ورق‌های بدنه خودروها تا چه میزان مرگ و میر ناشی از تصادفات جاده‌ای در کشورمان افزایش می‌یافت.
با وجود اینکه کیسه هوا یک آپشن مهم در حوزه ایمنی خودرو محسوب می‌شود اما جایگزینی آن در شرایط فعلی نیاز به هزینه قابل توجهی دارد. خرید کیسه هوا برای خودروهای معمول داخلی همچون تیبا، پژو پارس و دنا نیاز به پرداخت هزینه‌ای در حدود 2 الی 2.5 میلیون تومان دارد. خرید کیسه هوا برای خودروهایی همچون تیبا و رانا که فرم فرمان ساده‌تری دارند نیاز به هزینه کمتری خواهد داشت، در حالی‌که کیسه هوا خودروهایی با فرم فرمان پیچیده همچون دنا و پژو 207 مبلغ بیشتری را طلب می‌کند. این ارقام در خصوص کیسه هوای سرنشین که نیاز به قاب مخصوص داشبورد نیز دارد تا محدوده سه میلیون تومان نیز افزایش خواهد یافت. با این حال جای نگرانی وجود ندارد چرا که بهترین کیسه‌های هوا با قیمت‌های مقرون به صرفه از طریق فروشگاه آپشن‌کار در اختیار مشتریان محترم قرار گرفته‌اند و می‌توانید با مراجعه به فروشگاه آپشن‌کار نسبت به خریداری انواع کیسه‌های هوا اقدام کنید.
