کروز کنترل چیست؟

اگر علاقه‌مند به حوزه خودرو و موضوعات پیرامون آن باشید احتمالا تاکنون عبارت «کروز کنترل» به گوشتان خورده است. کروز کنترل، اسپید کنترل یا تمپومات همگی به سامانه‌ای اشاره می‌کنند که قادر است سرعت خودرو را بدون دخالت راننده و به‌صورت خودکار روی یک رقم دلخواه ثابت نگاه دارد.

سرآغاز این سیستم به قرون ۱۷ و ۱۸ میلادی بازمی‌گردد؛ دانشمند معروف «جیمز وات» و آقای «متیو بولتون» در سال 1788 میلادی، برای نخستین‌بار یک سیستم مکانیکی را به‌منظور کنترل عملکرد موتور بخار به خدمت گرفتند؛ همچنین طی سال‌های ابتدایی قرن بیستم نیز از سیستمی برای ثابت نگاه داشتن سرعت خودروهای تولیدی در آن زمان، استفاده می‌شد که درواقع نمونه‌‍ ابتدایی کروز کنترل مدرن امروزی به حساب می‌آید.

با این حال باید خاطرنشان کنیم سامانه کروز کنترل به‌صورتی که ما امروزه با آن مواجه هستیم، نخستین مرتبه در سال ۱۹۴۸ میلادی توسط یک مخترع و مهندس مکانیک به نام «رالف تیتور» ابداع شد. جرقه ساخت این سیستم زمانی به ذهن آقای تیتور خطور کرد که طی یک سفر با خودروی وکیلش، تغییرات مداوم سرعت خودرو از سوی راننده ناراحتی وی را به دنبال داشت.

اولین اتومبیلی که همراه با مکانیزم انتخاب و تثبیت سرعت خودرو آقای تیتور موسوم به «اسپیدوستات» روانه بازار شد، کرایسلر ایمپریال 1958 نام داشت. سیستم مذکور سرعت خودرو را بر اساس چرخش محور محرک محاسبه می‌کرد و سپس به‌وسیله یک موتور الکتریکی میزان باز ماندن دریچه گاز موتور را بر حسب نیاز و تنظیمات ورودی از جانب راننده تغییر می‌داد.

طی سال‌های بعدی انواع مختلفی از Cruise Control به بازار عرضه شدند که در مقایسه با نمونه اولیه از توانایی‌های بیشتری برخوردار بودند و می‌توانستند عملکرد به‌مراتب هوشمندانه‌تری را از خود بروز دهند. در ادامه به انواع کروز کنترل و نحوه عملکرد آن‌ها اشاره کرده‌ایم، لطفا تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.

کروز کنترل چیست؟

همان‌طور که اشاره شد این سامانه نوعی سیستم تثبیت سرعت اتومبیل است که با تحت کنترل درآوردن وضعیت دریچه گاز، سرعت اتومبیل را روی یک مقدار مشخص و قابل تنظیم، ثابت نگاه می‌دارد. این دقیقا همان کاری است که راننده به‌وسیله فشردن پدال گاز خودرو و باز کردن مجرای هوای ورودی به موتور (دریچه گاز) انجام می‌دهد، با این تفاوت که پس از فعال شدن این سیستم که معمولا از طریق دکمه‌های روی فرمان و یا اهرم کنار آن صورت می‌پذیرد، مکانیزم مذکور موقعیت دریچه گاز و میزان هوای ورودی به موتور را در یک حالت مشخص تثبیت کرده و در نتیجه قدرت پیشرانه و سرعت خودرو دست‌خوش تغییر نخواهد شد.

استفاده از چنین سامانه‌ای در مسافرت‌های طولانی و بزرگراه‌ها یک مزیت مهم و یک آپشن رفاهی دل‌چسب برای راننده به شمار می‌آید. ناگفته نماند که راننده قادر است با فشردن پدال ترمز، کلاچ و یا دکمه مربوطه عملکرد کروز کنترل را لغو کند.

انواع کروز کنترل

همان‌طور که پیش‌تر نیز به این موضوع اشاره کرده‌ایم، روند پیشرفت تکنولوژی تأثیر چشمگیری بر تجهیزات به‌کاررفته در صنعت خودروسازی داشته است. در این میان سامانه محدود کننده سرعت یا همان کروز کنترل نیز از این قاعده مستثنی نبوده و طی سالیان گذشته تغییرات بسیار مثبتی را تجربه کرده است. هم‌اکنون سیستم‌های کروز کنترل خودرو به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شوند که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم:

     1.محدودکننده سرعت یا اسپید لیمیتر

این نوع سیستم‌ که ساده‌ترین نوع کروز کنترل به‌حساب می‌آید، به‌منظور محدود کردن سرعت خودروهای تجاری همچون انواع ون‌ها و یا وانت‌بارها به کار گرفته می‌شود. با فعال‌سازی این سامانه، راننده قادر نخواهد بود سرعت وسیله نقلیه را از یک حد معینی فراتر ببرد.

     2.کروز کنترل استاندارد

این سیستم امروزه به‌عنوان یک آپشن رفاهی در بسیاری از خودروهای جدید حضور دارد. در چنین سامانه‌هایی پس از رسیدن سرعت خودرو به محدوده موردنظر، راننده می‌تواند از طریق فشردن دکمه یا کلید مربوطه، سرعت اتومبیل را روی رقم دلخواه تثبیت کند. در بازار کشور ما اغلب کروز کنترل‌هایی که روی خودروهای داخلی و محصولات میان‌رده وارداتی مشاهده می‌شود، از نوع استاندارد هستند.

     3.کروز کنترل تطبیق‌پذیر یا هوشمند (Adaptive cruise control)

سیستم کروز کنترل در نسخه استاندارد تنها کنترل گاز را در اختیار دارد، اما نسخه تطبیق‌پذیر به‌واسطه بهره‌مندی از مجموعه رادار، لیزر و سنسورهای مختلف، علاوه‌بر کنترل گاز خودرو، به سیستم ترمز نیز دسترسی کامل دارد و می‌تواند در مواقع لزوم برای توقف کامل خودرو اقدام کند.

همان‌طور که از نام این مکانیسم برمی‌آید، کروز کنترل تطبیق‌پذیر یا هوشمند قادر است میزان فاصله تا مانع یا اتومبیل جلویی را به‌صورت هوشمند تشخیص داده و بر حسب شرایط از سرعت خودرو بکاهد. پس از گذر از مانع و یا خودروی مقابل، کروز کنترل آداپتیو مجددا و به‌صورت خودکار سرعت اتومبیل را روی همان عدد تنظیم شده توسط راننده تثبیت خواهد کرد.

     4.کروز کنترل‌های نیمه خودران

این سیستم کروز کنترل درواقع سطحی از رانندگی نیمه‌خودکار را ارائه می‌دهد؛ چرا که قادر به کنترل سیستم گاز، ترمز و فرمان خودرو است. با این حال عملکرد سامانه رانندگی نیمه‌خودکار چندان اطمینان‌بخش نبوده و در شرایط ضروری به عکس‌العمل مناسب راننده نیاز دارد.

کروز کنترل نیمه خودران قادر است خدماتی نظیر هدایت خودرو، توقف و حرکت در ترافیک، تعویض لاین و تطبیق سرعت اتومبیل بر اساس داده‌های GPS و تابلوهای ترافیکی را انجام دهد. این نوع سامانه کروز کنترل تنها مخصوص خودروهای مدرن و گران‌قیمت بازار جهانی بوده و در هیچ‌یک از اتومبیل‌های موجود در بازار کشور دیده نمی‌شود.

نحوه استفاده از سیستم کروز کنترل

در این بخش از مقاله معرفی کروز کنترل سایت آپشن کار، قصد داریم نحوه استفاده از این سامانه پرکاربرد را خدمت شما مخاطبین گرامی توضیح دهیم. ناگفته نماند با توجه به این که خودروسازان مختلف از طراحی متفاوتی برای سیستم مذکور در محصولاتشان استفاده می‌کنند، ممکن است نحوه عملکرد آن‌ها نیز اندکی با یکدیگر متفاوت باشد، اما به‌طورکلی در اغلب سیستم‌های کروز کنترل مخصوصا مدل‌های استاندارد آن که در خودروهایی همچون برلیانس H320، دنا پلاس و پژو 207 به کار رفته‌اند، می‌توان موارد زیر را مشاهده کرد :

  فعال‌سازی و غیرفعال‌سازی (ON/OFF)

در صورتی که قصد دارید حین رانندگی از این سیستم استفاده کنید، در ابتدا لازم است که از طریق دکمه ON برای فعال‌سازی آن اقدام نمایید. بر همین اساس با فشردن کلید OFF نیز می‌توانید آن را خاموش کرده و از مدار خارج کنید.

البته در برخی از خودروها دکمه‌ای برای روشن و خاموش کروز کنترل وجود ندارد. در چنین خودروهایی شما می‌توانید با فشردن دکمه‌ Set، کروز را روشن کرده و با فشردن پدال ترمز، آن را خاموش کنید.

     تثبیت سرعت (Set)

پس از روشن کردن کروز حال زمان آن فرا رسیده است که با توجه به نیاز و مقدار سرعت مجاز، سرعت خودرو را تنظیم کرده تا بتوانید با خیال راحت پای خود را از روی پدال گاز بردارید. برای دست‌یابی به این هدف تنها کافی است پس از رسیدن به سرعت مجاز، دکمه Set را بفشارید. با انتخاب این کلید، سرعت خودرو شما تا زمان فشردن پدال گاز یا ترمز بر روی همان عدد (سرعت)، ثابت باقی می‌ماند.

     افزایش یا کاهش سرعت

یکی از مزایای استفاده از کروز کنترل این است که پس از فعال‌سازی این سیستم، برای افزایش یا کاهش جزئی سرعت، ملزم به استفاده از پدال گاز یا ترمز نخواهید بود. در تمامی سیستم‌های کروز کنترل دو علامت به شکل + و – مشاهده می‌شوند که در برخی خودروها عبارت Accel)Set)  و Coast)Res) نیز جایگزین آن‌ها شده‌اند.

با هر بار فشردن کلید Set یا + سرعت خودرو در حدود یک کیلومتر بر ساعت افزایش می‌یابد و در صورتی که قصد کاهش سرعت خودرو را داشته باشید با فشردن کلید Res یا – می‌توانید به میزان یک کیلومتر از سرعت خودرو بکاهید. در صورت نیاز برای افزایش یا کاهش ممتد سرعت نیز می‌توانید دست خود را مدت بیشتری روی دکمه‌های Set یا Res نگه‌دارید.

دکمه Cancel

دکمه Cancel تنها در سیستم کروز برخی از خودروها به چشم می‌خورد و عملکردی مشابه دکمه Off در سایر سیستم‌های کروز کنترل را بر عهده دارد؛ درواقع شما می‌توانید با فشردن این دکمه، cruise control را غیرفعال کنید.

دکمه Resume

بعضی از سیستم‌های کروز دارای یک حافظه هستند که پس از فشردن پدال ترمز و کاهش سرعت، به‌طور خودکار اتومبیل را به همان سرعت قبلی بازگرداند. در بسیاری از خودروهای مجهز به این سامانه ، این عمل به طور خودکار انجام نخواهد شد و راننده برای دست‌یابی به سرعت قبلی (که در حافظه ذخیره شده) باید دکمه Resume را بفشارد.

مزایا و معایب

 مزایا:

1.امکان تثبیت سرعت خودرو در شرایط مختلف.

2.آسایش بیشتر راننده در مسافرت‌های طولانی.

3.بهینه‌سازی مصرف سوخت.

4.سهولت حفظ سرعت خودرو در محدوده مجاز.

معایب:

1.سیستم‌های کروز کنترل فعلی عمدتاً در مسیرهای شلوغ و پرترافیک کارایی مناسبی از خود به نمایش نمی‌گذارند.

2.در کروزهای تطبیق‌پذیر، سنسورهای تشخیص‌دهنده‌ فاصله ممکن است در وضعیت جوی نامناسب دچار اختلال شوند.

3.کروز کنترل هوشمند و نیمه خودران نیاز به تمیز نگه‌داشتن دائمی سنسورها و تشخیص‌دهنده‌های الکترونیکی دارند وگرنه ممکن است عملکرد آن‌ها با مشکل مواجه شود.

 کروز کنترل روی چه خودروهایی قابل نصب است؟

امروزه بسیاری از خودروهای وارداتی و همچنین برخی اتومبیل‌های تولید داخل، به‌صورت استاندارد از این سامانه برخوردار هستند. درعین‌حال خودروهایی همچون هیوندای i20، کیا سراتو 1.6 مونتاژی، جک S5، دانگ‌فنگ اچ سی کراس و هیوندای اکسنت نیز وجود دارند که فاقد کروز کنترل هستند، اما می‌توان از طریق فروشگاه اینترنتی آپشن کار برای خرید کروز کنترل (Cruise Control) چنین خودروهایی اقدام کرد.