رانندگی به کمک کامپیوتر و سیستم‌های ایمنی فعال جدید هر روز راحت از قبل می‌شود. خودروهای جدید با لیست بلندی از امکانات و سیستم‌های متنوع عرضه می‌شوند که کار را برای رانندگان آسان‌تر می‌کنند. از سیستم پارک خودکار گرفته تا کروز کنترل هوشمند همگی با هدف افزایش ایمنی و کاهش زحمت و دخالت راننده روی خودروهایی در کلاس‌های گوناگون نصب می‌شوند. در بین سیستم‌های ایمنی مدرن خودروهای امروزی سیستم کنترل بین خطوط (با نام‌های دیگری همچون LKA و LDW نیز شناخته می‌شود) از محبوبیت بسیاری برخوردار است و در بازار ایران نیز خودروهایی با این سیستم موجود هستند؛ اما سیستم کنترل بین خطوط چیست و چگونه کار می‌کند؟ اصولاً چه رانندگانی به این سیستم نیاز دارند و کدام خودروها به سیستم کنترل بین خطوط مجهز هستند؟
سیستم کنترل بین خطوط همان‌طور که از نامش مشخص است وظیفه هدایت خودرو بین خطوط جاده را دارد. این سیستم در دو نوع اکتیو و غیر اکتیو روی خودروها موجود است. در نوع غیر اکتیو یا غیر فعال، سیستم تنها خروج از خط را به راننده هشدار می‌دهد. این هشدار می‌تواند صوتی یا تصویری باشد یا حتی با لرزاندن فرمان یا صندلی به راننده اطلاع دهد. در نوع اکتیو یا فعال اما سیستم می‌تواند به شکل فعال وارد عمل شده و با در دست گرفتن کنترل فرمان، به صورت خودکار اتومبیل را در بین خطوط نگه دارد.
سیستم کنترل بین خطوط دخالت محسوسی در رانندگی نمی‌کند و به این صورت نیست که کنترل خودرو را از دست راننده خارج کرده و به طور صد در صدی در دست بگیرد. این سیستم تنها در حد نگه داشتن خودرو بین خطوط به فرمان نیرو وارد می‌کند و حتی اگر راننده قصد تغییر مسیر داشته باشد به راحتی می‌تواند با کمی فشار روی فرمان به مسیر دلخواه خود برود. اگر هم راننده بیشتر مقاومت کرده و فرمان را حرکت دهد، سیستم کنترل بین خطوط تشخیص داده و به طور خودکار از مدار خارج می‌شود.
سیستم کنترل بین خطوط بر اساس دریافت بصری اطلاعات کار می‌کند. این سیستم مسیر را از طریق دیدن خطوط روی جاده شناسایی کرده و سپس سعی در نگه داشتن خودرو بین خطوط می‌کند؛ بنابراین سیستم کنترل بین خطوط تا حد زیادی به شرایط محیطی وابسته است. برای مثال اگر خطوط جاده توسط خاک، برف یا هر چیز دیگری پوشیده شده باشند دیگر این سیستم نمی‌تواند مسیر را پیدا کند. همچنین کثیفی یا خطوط کمرنگ نیز می‌توانند عملکرد سیستم کنترل بین خطوط را مختل کنند.
مهم‌ترین بخش سیستم دوربینی است که معمولاً در بالای شیشه جلو نصب می‌شود. زمانی که راننده سیستم را روشن می‌کند این دوربین ابتدا به دنبال خطوط در فاصله مشخصی از جلوی خودرو می‌گردد. پس از شناسایی مسیر سیستم به راننده اطلاع می‌دهد که فعال شده و می‌تواند تا حدی کنترل فرمان را در دست بگیرد. البته راننده نباید دست خود را از روی غربیلک بردارد تا در صورت عمل نکردن سیستم بتواند به موقع واکنش نشان دهد. سیستم کنترل بین خطوط با فشارهای مختصری که به فرمان خودرو اعمال می‌کند می‌تواند خودرو را در بین خطوط حفظ کند.
اگر راننده قصد تغییر مسیر داشته باشد تنها کافی است مقداری به غربیلک فرمان فشار آورد. گرچه سیستم کنترل بین خطوط در ابتدا مقداری مقاومت از خود نشان خواهد داد و سعی خواهد کرد تا خودرو را در بین خطوط حفظ کند اما این سیستم طوری طراحی شده است تا نسبت به فرامین راننده مقاومت نکند و به نوعی فرمان انسان به کامپیوتر ارجحیت دارد. به این ترتیب حتی در صورت روشن بودن سیستم کنترل بین خطوط راننده هیچ مشکل و محدودیتی در هدایت خودرو نخواهد داشت.
اگر می‌خواهید در هنگام تغییر خط یا تغییر مسیر، سیستم کنترل بین خطوط در برابر فرمان دادن شما مقاومت نکند کافی است از راهنماها استفاده کنید. با راهنما زدن نه تنها دیگر خودروها بلکه سیستم کنترل بین خطوط را نیز از قصد خود برای تغییر مسیر آگاه می‌کنید و به این ترتیب سیستم هیچ مقاومتی در برابر فرمان دادن شما نشان نخواهد داد.
همان‌طور که در ابتدا اشاره کردیم خودروهای مختلف با نسخه‌های مختلفی از سیستم کنترل بین خطوط در بازار موجود هستند. برخی از این سیستم‌ها اکتیو و برخی نیز تنها در حد هشدار هستند. در ادامه به مهم‌ترین و متداول‌ترین انواع سیستم کنترل بین خطوط خواهیم پرداخت.
سیستم هشدار بین خطوط یا رادار بین خطوط که با نام انگلیسی (Lane-Departure Warning) شناخته می‌شود از یک دوربین برای شناسایی خطوط جاده استفاده می‌کند. در صورتی که خودرو بدون راهنما زدن از بین خطوط منحرف شده و روی خطوط حرکت کند این سیستم به راننده هشدار می‌دهد که مسیر خودرو را اصلاح کند.
این سیستم همان‌طور که از نام آن هویدا است به صورت فعال عمل می‌کند و با تشخیص منحرف شدن خودرو از بین خطوط، به نرمی فرمان داده و خودرو را به مسیر بازمی‌گرداند.
سیستم کمکی انحراف از مسیر (RDA)
سیستم کمکی انحراف از مسیر با نام کامل (Road-Departure Assist) عملکردی درست همانند سیستم کمکی بین خطوط دارد و در صورتی که خودرو بیش از حد به لبه‌های جاده نزدیک شود می‌تواند با فرمان دادن از خروج خودرو از جاده پیشگیری کند.
سیستم کمکی رانندگی بین خطوط پیشرفته‌ترین گونه سیستم کنترل بین خطوط است. نام کامل این سیستم (lane-Centering Assist) است. سیستم کمکی رانندگی بین خطوط می‌تواند با کمک دوربین به دقت خطوط جاده را اسکن کرده و خودرو را به بهترین شکل درست در مرکز خطوط کنترل کند. با رسیدن جاده به پیچ، این سیستم به راحتی می‌تواند دور زده و خودرو را در مسیر حفظ کند.
مانند خیلی از سیستم‌های ایمنی فعال که در سال‌های اخیر به دنیای خودرو وارد شده‌اند سیستم کنترل بین خطوط نیز یک سامانه کاملاً بی‌نقص و کامل نیست و نیاز است تا نکاتی را پیش از استفاده و در هنگام استفاده از این سیستم رعایت کنید.
همان‌طور که گفتیم عملکرد سیستم کنترل بین خطوط به شرایط محیطی زیادی وابسته است و به همین دلیل راننده در تمام مدت باید حواس خود را جمع کرده و به رانندگی توجه کند. هشیار بودن راننده و نگه داشتن دست‌ها روی فرمان از این جهت اهمیت دارد که در صورت خطای سیستم، راننده فرصت کافی خواهد داشت تا خطای کامپیوتر را جبران کند.
اگر خودروی شما مجهز به سیستم کروز کنترل هوشمند باشد ممکن است سیستم کنترل بین خطوط آن نیز به صورت یکپارچه با کروز کنترل هوشمند عمل کند. به این ترتیب با فعال کردن کروز کنترل هوشمند، سیستم کنترل بین خطوط نیز فعال خواهد شد. در تنظیمات مربوط به سیستم‌های ایمنی فعال و کمکی رانندگی خودرو می‌توانید تنظیمات مربوط به این سیستم‌ها را پیدا کنید.
در خودروهایی که مجهز به سیستم کنترل بین خطوط هستند معمولاً کلید مربوط به این سیستم یا روی فرمان یا در سمت چپ راننده قرار داده می‌شود و به راحتی با فشردن یک کلید می‌توانید سیستم را فعال کنید. با فعال شدن سیستم کنترل بین خطوط معمولاً عکس یک خودرو بین دو خط سبز رنگ روی قسمت پشت‌آمپرها ظاهر می‌شود. چراغی که در قسمت پشت آمپر تعبیه شده اگر به رنگ سبز باشد، نشان دهنده رانندگی بین خطوط و عملکرد ایده آل سیستم است، اما اگر خودرو به روی خطوط برود رنگ این دو خط موازی نیز به رنگ قرمز تغییر خواهد کرد.
در بازار جهانی خودروهای زیادی به سیستم کنترل بین خطوط مجهز هستند. بیشترین استفاده از این سیستم و بالاترین رضایت از عملکرد آن متعلق به برند جنسیس است که به عنوان برند لوکس هیوندای شناخته می‌شود. البته خودروهای جنسیس در بازار ایران موجود نیستند. در بازار ایران نیز خودروهای زیادی به سیستم هشدار بین خطوط یا سیستم کمکی بین خطوط مجهز هستند. گاهی در آگهی‌های فروش خودرو از این سیستم با نام رادار بین خطوط نیز نام برده می‌شود که تعبیر دقیقی نیست. از خودروهای مجهز به این سیستم می‌توان به بی ام و 528i بی ام و 730i، مرسدس بنز اس کلاس، فونیکس تیگو 8 پرو، بی ام و X4 و مرسدس بنز E کلاس اشاره کرد. از خودروهای آینده بازار نیز سانگ یانگ کوراندو جدید به این سیستم مجهز خواهد شد.
اگر وجود این سیستم در خودرو برایتان اهمیت دارد، در هنگام خرید خودرو تحقیق کنید ببینید کدام یک از انواع سیستم کنترل بین خطوط روی خودروی شما موجود است، آیا سیستم تنها در حد هشدار بوده یا به صورت فعال می‌تواند به خودرو فرمان دهد؟ همیشه پیش از استفاده راهنمای خودرو را به خوبی و با دقت مطالعه کنید و در نهایت در نظر داشته باشید که این سیستم‌ها به صورت صد درصد بی‌نقص نیستند و نباید به پشتوانه آن‌ها تمرکز خود را پشت فرمان روی چیزی جز رانندگی قرار دهید.
سیستم کنترل بین خطوط کاملاً وابسته به دیده شدن خطوط توسط دوربین روی شیشه است و اگر خط کشی در جاده‌ای وجود نداشته باشد سیستم نمی‌تواند وارد عمل شود.
اگر برف یا هر عامل جوی دیگری روی خطوط جاده یا روی دوربین خودرو را بپوشاند، عملکرد سیستم کنترل بین خطوط دچار اختلال خواهد شد.
سیستم کنترل بین خطوط تنها می‌تواند مقدار کمی به خودرو فرمان دهد اما اگر در خودرویی این سیستم به صورت یکپارچه با کروز کنترل هوشمند باشد در این صورت سرعت خودرو نیز بسته به سرعت ترافیک تنظیم می‌شود.
