سیستم راهنمای تعویض دنده یا GSI یکی از موارد موجود در استانداردهای 85 گانه صنعت خودرو کشورمان است و این روزها روی بسیاری از خودروهای جدید داخلی نصب می‌شود. به همین دلیل این مقاله از «فروشگاه اینترنتی آپشن کار» را به معرفی و بررسی سیستم مذکور اختصاص داده‌ایم. در ادامه با ما همراه باشید تا همه چیز درباره سیستم راهنمای تعویض دنده (GSI) را باهم مرور کنیم و یاد بگیریم.
کلمه GSI مخفف عبارت Gear Shift Indicator به معنی نمایشگر تعویض دنده است. این سیستم با توجه به شرایط رانندگی، مناسب‌ترین دنده را محاسبه می‌کند و با علائم تصویری در صفحه نشان دهنده‌های خودرو، به راننده پیشنهاد می‌دهد که این دنده را انتخاب کند. البته سیستم GSI برخی از خودروها علاوه بر هشدار تصویری، از هشدار صوتی هم استفاده می‌کند.
هشدار تصویری سیستم GSI اغلب به صورت یک عدد و یک علامت پیکان (فلش) در کنار آن است. عدد، نشان دهنده دنده مناسب و جهت فلش (رو به بالا یا پایین) نشان دهنده نیاز به تعویض دنده مستقیم یا معکوس است. به عنوان مثال فرض کنید که با دنده 3 در حال حرکت هستید و به هر دلیلی سرعت خودرو خود را کاهش می‌دهید و خودرو به اصطلاح در حالت «دنده مرده» قرار می‌گیرد. در این حالت هشدار سیستم راهنمای تعویض دنده به صورت عدد 2 و فلش رو به پایین ظاهر می‌شود که به معنی پیشنهاد معکوس کشیدن به دنده 2 است.
سیستم راهنمای تعویض دنده بیش‌تر در خودروهای مجهز به گیربکس دستی استفاده می‌شود اما در برخی خودروهای با گیربکس اتوماتیک هم وجود دارد و با فعال شدن در زمان استفاده از حالت تیپ ترونیک، دنده مناسب را پیشنهاد می‌دهد. البته سیستم GSI مورد استفاده در خودروهای اتوماتیک، این قابلیت را دارد که در صورت عدم توجه راننده و رانندگی با دنده نامناسب، گیربکس را حتی در حالت تیپ ترونیک به تعویض اتوماتیک دنده وادار کند. اما بدیهی است که سیستم مذکور در خودروهای با گیربکس دستی نمی‌تواند در کار تعویض دنده دخالت کند و تنها نقش راهنمای راننده را بر عهده دارد.
سیستم راهنمای تعویض دنده یا GSI یک‌سری سنسورها در نواحی گیربکس، موتور و چرخ‌ها دارد که با استفاده از این سنسورها، مواردی مثل دنده درگیر، سرعت خودرو، دور موتور و میزان بازبودن دریچه گاز را اندازه‌گیری و به ECU ارسال می‌کند. ECU هم با توجه به این موارد، مناسب‌ترین دنده را برای شرایط موجود محاسبه می‌کند و به راننده پیشنهاد می‌دهد. البته در برخی از خودروهای پیشرفته، شیب جاده هم جزو متغیرهای محاسباتی سیستم GSI است و دنده پیشنهادی با توجه به رانندگی در مسیرهای سربالایی یا سرپایینی محاسبه می‌شود.
مهم‌ترین مزیت سیستم راهنمای تعویض دنده که در واقع هدف اصلی طراحی این سیستم هم محسوب می‌شود؛ کاهش مصرف سوخت و استهلاک است. چراکه رانندگی با سرعت بالا و دنده سنگین (تأخیر در تعویض دنده) موجب افزایش بیش از حد دور موتور و در نتیجه افزایش مصرف سوخت می‌شود. از طرفی راندن با سرعت پایین و دنده سبک (در اصطلاح دنده مرده) هم فشار و استهلاک بالایی را به پیشرانه تحمیل می‌کند. بنابراین سیستم GSI همیشه مناسب‌ترین دنده را به راننده پیشنهاد می‌کند تا مصرف سوخت و استهلاک پیشرانه در بهینه‌ترین حد ممکن قرار بگیرد.
در مورد معایب سیستم GSI هم می‌توانیم بگوییم که این سیستم به خودی خود عیبی ندارد اما گاهی اوقات ممکن است عملکرد غیردقیقی داشته باشد و دنده نه چندان مناسبی را به راننده پیشنهاد دهد. مثلاً در برخی خودروهای داخلی دیده شده است که سیستم راهنمای تعویض دنده فقط برای دنده‌های مثبت خوب عمل می‌کند و در مواقع نیاز خودرو به دنده معکوس، نمی‌تواند تصمیم درستی بگیرد.
همان‌طور که در ابتدا اشاره کردیم؛ تجهیز خودروها به سیستم GSI، یکی از موارد مندرج در استانداردهای اجباری 85 گانه صنعت خودرو کشورمان (ردیف 81) است و خودروسازان داخلی ملزم هستند که تولیدات جدید خود را به سیستم مذکور مجهز کنند.
از این رو، در اکثر خودروهای داخلی که در چند سال اخیر معرفی شده‌اند، سیستم راهنمای تعویض دنده (GSI) را می‌بینیم. از جمله این خودروها می‌توانیم به شاهین، تارا، کوییک S و ساینا S اشاره کنیم.
در پایان بررسی سیستم راهنمای تعویض دنده یا GSI بایستی بگوییم که سیستم مذکور در عین سادگی، کاربردی است و می‌تواند به راننده‌های جوان و کم تجربه کمک کند تا رانندگی بهینه‌تری را تجربه کنند. البته سیستم GSI تنها برای راننده‌های کم تجربه نیست. چراکه متأسفانه اکثر راننده‌های باتجربه هم عملکرد چندان صحیحی در زمینه تعویض دنده ندارند و عمدتاً به بهانه عملکرد بهتر خودرو در شتاب‌گیری (اصطلاحاً جان‌دار بودن ماشین) دنده‌ها را دیرتر از حد معمول تعویض می‌کنند.
اگر شما هم جزو رانندگان با تجربه هستید، بهتر است کمی غرور خود را کنار بگذارید و به سیستم GSI خودرو خود اعتماد کنید. مطمئن باشید که نتیجه این اعتماد، کاهش هزینه‌های نگهداری خودرویتان در دراز مدت خواهد بود.
